Hoe verkiezingen al 70 jaar over dezelfde thema’s gaan


‘Buma heeft begrip voor gevoel dat ‘Nederlanders hun land kwijtraken’’, kopte Nu.nl begin maart. De Nederlandse identiteit en het al dan niet kwijtraken daarvan is een veelbesproken thema tijdens deze verkiezingen. Niks nieuws onder de zon, 71 jaar geleden was men Nederlands-Indië - Nederland en Indië éénletterlijk bang ‘ons land kwijt te raken’.

In 1946 organiseerde Nederland de eerste naoorlogse verkiezingen. De strijd om Nederlands-Indië was een van de belangrijke thema’s. Ene Soekarno had enkele maanden eerder de onafhankelijkheid van Indonesië uitgeroepen en Nederland was doodsbang om zijn winstgevende kolonie kwijt te raken.

Indië verloren, rampspoed geboren

‘Indië verloren, rampspoed geboren’ was de naam van een brochure uit 1914 en de leus genoot daarna grote populariteit. Indië had Nederland rijk gemaakt, zo was de gedachte. Dat zomaar uit handen geven was voor de meeste partijen geen optie.

Ook niet voor mijn opa’s politieke held, Jan Schouten van de Anti-Revolutionaire Partij.Gesol met Indië - ARP verkiezingen 1946

‘Tegenstanders van: Gesol met Indië […] Stemt J. Schouten’ stond er op de verkiezingsadvertenties van de ARP.

Evert-Jan kon het daar alleen maar mee eens zijn. ‘Met smart heb ik een stuk in Trouw gelezen van J. Schouten. Zulke kerels moeten we hebben en moeten ons de doorslag geven.’Gesol met Indië - Verkiezingen ARP 1946

Van een onafhankelijk Indonesië kon volgens Evert-Jan geen sprake zijn en dat was de mening van de meeste Nederlanders. Hij schreef:

‘We hebben ze veel te veel vrijheid gegeven. Want het is met de inlander zo, als je hem één vinger geeft, neemt hij er tien.’

Er waren heus andere, kritischere geluiden, bijvoorbeeld van Het Parool, De Groene Amsterdammer of Vrij Nederland. Maar het grote publiek bereikten zij niet, daarvoor zaten de meeste mensen teveel in de eigen ideologische cocon.

Evert-Jans ouders schreven over het falende beleid rondom Indië tot nu toe. ‘Dat kwam omdat de regering eigenlijk niet deugde, daarom wilden ze ook maar zo gauw mogelijk verkiezingen hebben.’

Een teleurstellende uitslag

Uiteindelijk werd de Katholieke Volkspartij de grootste partij. Samen met de Partij van de Arbeid vormden ze een nieuwe coalitie. Op binnenlands beleid zagen ze veel overeenkomsten, maar over het thema Indië konden ze het niet eens worden. De PvdA vond overleg met de nieuwe Republiek Indonesië onontkoombaar, terwijl de KVP daar fel op tegen was.

De koers rondom Indië bleef zwalkend, waardoor een oplossing voortdurend werd uitgesteld. Men bleef vasthouden aan een verleden dat niet meer terug zou komen en weigerde de nieuwe realiteit onder ogen te zien. De wrede koloniale oorlog zou nog jaren voortduren.


2 reacties op “Hoe verkiezingen al 70 jaar over dezelfde thema’s gaan”

Geef een reactie